uyanış: büyük selçuklu ne demek?

Uyanış: Büyük Selçuklu, Akli Film imzalı, 28 Eylül 2020 tarihinde TRT 1'de yayımlanmaya başlayan, yönetmenliğini Sedat İnci'nin yaptığı, senaryosunun Serdar Özönalan ve Emre Konuk tarafından kaleme alındığı tarih, kurgu ve drama türündeki Türk televizyon dizisidir. Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun devlet yapısını, siyasi olaylarını, savaşlarını ve Sultan Melikşah'ın hayatını ele almaktadır.¹ Başrollerinde Buğra Gülsoy, Ekin Koç, Hatice Şendil, Gürkan Uygun, Sezin Akbaşoğulları, Sevda Erginci ve Mehmet Özgür bulunmaktadır. Dizi, 31 Mayıs 2021 tarihinde yayımlanan 34. bölümüyle sezon finali yapmıştır. 2. sezonundan itibaren ise Alparslan: Büyük Selçuklu adıyla devam etmektedir.

Konusu

Tarihin takvim yaprakları 1072 senesini göstermektedir. Büyük Selçuklu Devleti'nin ikinci hükümdarı olan Sultan Muhammet Alparslan, bir sene önce Anadolu'da Bizans İmparatorluğu'na karşı büyük yankı uyandıran bir zafer kazanmış ve İslam dünyasında itibarı artmıştı. Bir sene sonra da, bu sefer Doğu sınırına doğru bir sefer yapmayı kararlaştırdı. Selçuklu'nun Doğu sınırında bulunan Berzem Kalesi, Alparslan için tehdit unsuru hâline gelmişti. Bunun için orayı ele geçirmek istiyordu.

Uzun, yorucu ve başarılı bir savaştan sonra kale, Selçuklu Hanedanı tarafından ele geçirildi. Kalenin komutanı olan Yusuf Hârezmi, Sultan Alparslan'ın huzuruna getirildi. Yusuf Hârezmi gözü kara bir adamdı; asla kendilerine boyun eğmeyeceğini, kendilerinden korkmadığını söyledi. Yetmedi, Alparslan'ın itibarını ve onurunu zedeleyecek sözler de etti.

Bu ağır sözlerden sonra Alparslan, Yusuf'u oracıkta idam etmeye hazırlandı. Ancak Yusuf, önceden avucunun içinde sakladığı zehirli bir hançeri, Alparslan daha kendisine saldırmadan onun sırtına saplamayı başardı. Selçuklu askerleri Yusuf'un bedenini oracıkta paramparça etti. Fakat Alparslan çok ağır yaralanmıştı. Veziri Nizamülmülk'e, oğlu Melikşah'ın tahta geçmesi için vasiyetini bildirdi ve birkaç gün sonra öldü.

Alparslan'ın ölümünden sonra Selçuklu tahtına Sultan Melikşah geçti. Melikşah; bir yandan devletinin siyasi meseleleri ile uğraşırken, diğer yandan Hasan Sabbah'ın Batınilik faaliyetlerini durdurmaya çalışmaktadır.

Prodüksiyon

Dizinin oyuncu kadrosu özel olarak ata binme, ok atma ve kılıç kullanma eğitimleri almıştır. Dizi oyuncuları Kazakistan merkezli Ulusal Aksiyon Şirketi tarafından eğitilmiştir. (Nomad Stunts, Ottoman Stunts)

Eleştiriler

Dizinin tarihî gerçekliklerden neredeyse tamamen kopuk olduğu, pek çok tarihî bilgiyle uyuşmadığı ve dizide mantık hataları bulunduğu tespit edildi. Bu da dizinin pek eleştirilmesine sebep oldu.²

Oyuncu kadrosu ve karakterler

Ana karakterler

Oyuncu	Karakter	Bölüm	Açıklama³
Buğra Gülsoy	Sultan Melikşah	1-34	Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun üçüncü hükümdarıdır. Babası Sultan Alparslan'dır. Selçuklu Devleti'ni en parlak dönemine ve en geniş sınırlarına ulaştırmıştır.
Ekin Koç	Ahmed Sencer	Melikşah'ın devleti uğruna kendisi dâhil herkesten gizlediği, Kınık boyuna mensup Başulu Hatun'dan olma oğludur. Nizâmülmülk'ün elinde yetişmiş, devletin hususi yiğitleri arasına katılmıştır. Keskin bir zekâsı, savaşçı bir ruhu vardır. Kınık Obası'nın yeni beyidir. Turna Hatun ile evlenmiştir.
Hatice Şendil	Terken Hatun	Melikşah'ın hırslı, tutkulu ve entrika dolu eşi, kalbinin sahibidir. Kısa bir süreliğine sarayın baş hatunu olmuştur. Melikşah tarafından azledilip vazifesi Zübeyde Hatun'a verilmiştir. Sarayda türlü oyunlar ile entrika çevirmektedir.
Gürkan Uygun	Hasan Sabbah	Sarayda eskiden elçilik vazifesinde bulunan bir Bâtınî casusu idi. Açığa çıktıktan sonra kaçtı. Bâtınî baş dâisidir.
Sevda Erginci	Turna (Terken) Hatun	Şelemzar emiri İlteber Bey'in kızıdır. Hünerli bir şifacıdır. Ahmed Sencer ile destansı bir aşk yaşamaktadır. Güzelligi ile herkesi büyülemektedir. Sencer ile evlenmiştir.
Mehmet Özgür	Nizâmülmülk	Çağrı Bey'in, Alp Arslan'ın ve Melikşah'ın veziri, devletin hâcesi. Selçuklu'nun sırlarına vâkıf bir siyaset kurdu. Sencer'i yetiştiren ve sırrına vâkıf olan üç (Zübeyde Hatun öğrendikten sonra dört) kişiden biridir.
Sezin Akbaşoğulları	Zübeyde Hatun	16-34	Melikşah'ın ilk eşi ve Berkyaruk'un annesidir. Sarayın yeni baş hatunu olmuştur.

Yardımcı karakterler

Oyuncu	Karakter	Bölüm	Açıklama
Bülent Alkış	Ömer Hayyam	1-34	Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun en önemli bilim insanı ve şairi.
İlker Kızmaz	Arslantaş Alp	Sencer'in alp'ı.
Ali Gözüşirin	Melik Muhammed Tapar	Sultan Melikşah ve Başulu Hatun'un oğlu.
Leyla Feray	Gevher Hatun	Muhammed Tapar'ın eşi.
Pınar Töre	Başulu (Taceddin Seferiyye) Hatun	Sultan Melikşah'ın eşi.
Egemen Yavuz	Hacip Kamaç	Sultan Melikşah'ın baş yardımcısı.
Volkan Keskin	Bozkuş Alp	Sencer'in alp'ı.
İbrahim Balaban	Balaban Alp	Sencer'in alp'ı.
Muhammed Emre Kaya	Togan	2-34	Korkut Bey'in oğlu.
Alkan Kızılırmak	Kont Albert / Abdullah Ali	19-34	Eskiden Haçlılar ile birlikte yürüyen bir konttu. Ama daha sonra Selçuklu'ya esir düştü ve ardından Selçuklu'ya yardım etti. Daha sonradan Gazzâlî sayesinde müslüman oldu ve bir Selçuklu askeri oldu.

Bitirilen karakterler

Oyuncu	Karakter	Bölüm	Açıklama
Serdar Kılıç	Alp Arslan	1	Sultan Melikşah'ın babasıdır. Berzem Kalesi'nin fethinden sonra kalenin komutanı tarafından gizli bir hançerle şehit edilmiştir.
Murat Garipağaoğlu	Abd’ûl-Melik bin Attaş	1-9	Bâtınîler'in lideridir. Üst üste gelen başarısızlıklarından dolayı Hasan Sabbah tarafından öldürülmüştür.
Nik Xhelilaj	Yorgos	2-10	Kuvel Kalesi'nin tekfuru olan Andreas'ın adamıdır. Ahmed Sencer tarafından öldürülmüştür.
Emre Erçil	Ebü'l-Kâsım	4-10	Büyük Selçuklu Devleti'ne bağlı bir validir. Hainliği sebebiyle Melikşah'ın emri ile Emir Bozan tarafından idam edilmiştir.
Şifanur Gül	Gülperi Hatun	1-14	Kınık Obası beyi Korkut Bey'in kızıdır. Korkut Bey, Emir Tâcülmülk tarafından tutuklanınca ortadan kaybolur.
Osman Sonant	Andreas	2-14	Kuvel Kalesi'nin önceki tekfurudur. Sultan Melikşah tarafından öldürülmüştür.
Mete Deran	Zenon	Andreas'ın en yakın adamıdır. Melikşah'ın yaveri Kamaç tarafından öldürülmüştür.
Aytek Şayan	Rüstem	1-15	Bir Bâtınî dâisidir. Melikşah'ın fermanı ile asılarak idam edilmiştir.
Leyla Lydia Tuğutlu	Elçin Hatun	1-16	Kutalmışoğlu Süleyman Şah'ın kızıdır. Asil, güzel ve savaşçı bir Türkmen kadınıdır. Selçuklu Sarayı'nda dengeleri değiştirebilecek cinsten bir zekâya ve cesarete sahiptir. Sultan Melikşah tarafından Haçlılar ile mücadele etmek için Anadolu'ya gönderilmiştir.
Ertuğrul Postoğlu	Korkut Ata	Kınık Obası'nın beyidir. Haçlılar'ın bir baskınında şehit edilmiştir.
Beyzanur Mete	Burçak Hatun	Elçin Hatun'un yardımcısıdır. Elçin Hatun ile birlikte Anadolu'ya dönmüştür.
Hamdi Alp	Sadık	1-17	Hasan Sabbah'ın saraydaki sağ koludur. Hasan Sabbah açığa çıktıktan sonra Melikşah tarafından idam edilir.
Erdem Akakçe	Behram	1-18	Bir Bâtınî dâisidir. Hasan Sabbah'ın en güvendiği adamıdır. Ahmed Sencer tarafından öldürülmüştür.
Taner Turan	Emir İlteber	2-20	Şelemzar ilinin emiri, Turna Hatun'un ise babasıdır. Faysal ve Efruz Hekim tarafından zehirlenerek öldürülmüştür.
Fatih Altun Yayla	Erbatur	2-21	Emir İlteber'in yardımcısıdır. Emir İlteber öldükten sonra Turna Hatun'a isyan ederek Sencer tarafından öldürülmüştür.
Kaan Taşaner	Marcus	13-22	Haçlı'ların komutanıdır. Melikşah tarafından öldürülmüştür.
Turgay Korkmaz	İsaakios	14-24	Bizans imparatorunun kardeşidir. Kuvel Kalesi'nin Andreas'tan sonraki komutanıdır. Mithras tarafından öldürülmüştür.
Çiğdem Selışık Onat	Seferiye Hatun	1-25	Melikşah'ın annesidir. Hastalığından ötürü ölmüştür.
Buçe Buse Kahraman	Livya	18-27	Bir Haçlı lideridir. Marcus onu kaçırdıktan sonra Ahmed Sencer'in obasına sığınmış, zamanla iyi birisi olmuş, sonra ise mektup bırakıp gitmiştir.
Ünsal Özcan	Ayas	1-29	Sencer'in bir alpidir. Faysal tarafından şehit edilmiştir.
Janbi Ceylan	Aydoğdu	1-31	Sencer'in bir alpidir. Faysal ve Mithras tarafından şehit edilmiştir.
İsmail Ege Şaşmaz	Faysal	13-32	Hasan Sabbah'ın manevi oğludur. Sencer tarafından öldürülmüştür.
Atılgan Gümüş	Melik Tekiş	20-32	Melikşah'ın kardeşi ve Alparslan'ın oğludur. Hasan Sabbah ile ittifak yaptığı için Melikşah'ın fermanıyla Turan Şah tarafından kara zindana atılmıştır.
Efe Taşdelen	Ahmet	Melik Tekiş'in oğludur. Hasan Sabbah ile ittifak yaptığı için Melikşah'ın fermanıyla Turan Şah tarafından kara zindana atılmıştır.
Ogün Kaptanoğlu	Turan Şah	28-32	Melikşah'ın amcasının oğludur. Geldiği kent olan Kirman'a geri dönmüştür.
Buse Meral	Mah Melek Hatun	1-32	Sultan Melikşah ve Terken Hatun'un kızıdır. Abbasi halifesiyle evlenip saraydan ayrılmıştır.
Cemal Toktaş	Gazzâlî	3-32	Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun en önemli din adamlarındandır.
Abdül Süsler	Baturalp	33-34	Başulu Hatun'un kardeşidir.
Mehmet Bozdoğan	Tâcülmülk	1-34	Terken Hatun'un veziridir.
Kaan Taşaner	Mithras	24-34	Marcus'un kardeşi ve Kuvel Kalesi'nin son komutanıdır. Melikşah tarafından öldürülmüştür
Özer Tunca	Yusuf Hemedanî	3-34	Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun en önemli din adamlarındandır.